Column “De Rode Pen” Lodewijk

Lodewijk Asscher, wethouder te Amsterdam. Je hoort er hier in Twente niet zoveel over, maar toch wel wat. Meestal via een omweg, van bevriende Amsterdammers of van mijn zoon, aldaar woonachtig. En altijd iets positiefs: hij is strijdbaar, een goed debater en vooral: altijd fatsoenlijk. En dàt in de Amsterdamse politiek, waar ook wel eens iets mis gaat, juist waar het integriteit betreft.

Sociale Zaken 

Dan wordt hij minister van Sociale Zaken, in het kabinet Rutte II. Ik schrik er eigenlijk wel van: als dàt maar goed gaat.  Ik ben bang voor de geringe mogelijkheden voor de PvdA in dat gezelschap. Hoe kan je je ‘links’ profileren in een stevig rechts gedomineerd kabinet? Wat heeft die slimme Diederik samen met Rutte nou toch voor haastig geïmproviseerd product neergezet?! Ja, in het kampioenschap snel formeren heeft hij een trofee binnengehaald, maar waarom zit D’66 er niet bij, waarom zo’n tweepolig kabinet in een land met de meeste politieke (splinter)partijen van de wereld? Waarom zo’n haastklus? ‘Paarsige’ samenwerking zonder D’66, en gelukkig zònder ‘gedogen’ van de PVV.

Sociale Zaken is bij uitstek een departement waar de PvdA goede zaken zou kunnen doen. Maar hoeveel ruimte is er voor Sociaal Democratisch beleid en een goede profilering daarvan in deze combinatie? Wordt het een zaak van redden wat er te redden valt? En dat is op punten nog gebeurd ook.

Lijsttrekker

Enfin, na ommekomst van deze regeerperiode wordt Lodewijk gelukkig lijsttrekker… en verliest de PvdA in de erop volgende verkiezingen. Dat overkomt ex-regeringspartijen vaak, alleen geldt het dan niet voor de VVD, helaas, maar het stempel op het beleid van de VVD is ook aanzienlijk duidelijker  geweest dan dat van de PvdA: ze hebben veel populaire bezuinigingen binnengesleept.

Lodewijk maakt z’n belofte meer dan waar als inspirerend lijsttrekker van de PvdA, als bevlogen, fatsoenlijk maar geducht en inhoudelijk sterk debater.

Toeslagenaffaire

Dan steekt de toeslagenaffaire de kop op. Een gemiste kans voor de PvdA dat niemand van de Kamerleden betrokken is bij dit démasqué van de ambtenarij en de Tweede Kamer, maar dit terzijde. De belastingdienst met VVD-ers en CDA-ers aan het hoofd ligt onder vuur, maar de politiek zou de politiek niet zijn als er ook nog een ‘secundair betrokken schuldige’ uit de hoge hoed getoverd wordt: Lodewijk Asscher, díe was immers minister van sociale zaken toen de hele Tweede Kamer, met voorop onder meer Pieter Omtzigt en Geert Wilders, naar aanleiding van de ‘Bulgarenfraude’ hard riep om een sterk anti-fraude beleid. Een furieuze Tweede Kamer neemt, tegen het advies van de Raad van State, een wet aan die expliciet geen ‘hardheidsclausule’ bevat. Dat is een buitengewoon merkwaardig besluit, genomen onder druk van de boosheid over dat misbruik, dat weliswaar over een miljoenenbedrag gaat maar dat nog geen tiende procent van de totaal ingezette middelen betreft. Een ‘hardheidsclausule’ betekent dat je bij onbedoelde gevolgen van de wet van de strenge regels kunt afwijken. Dat is nu de  uitvoerende ambtenaren expliciet verboden, en de meesten zijn te bescheten om desondanks hun hiërarchisch superieuren te wijzen op de miskleunen waartoe deze uitvoering in de praktijk leidt en de miserabele omstandigheden van de  getroffenen. Integendeel, de ambtenarij ziet kansen om te ‘scoren’ over de hoofden van de getroffenen, en ze ‘weten jarenlang van niets’.

Achterban

Asschers voormalige ministerschap is koren op de molen van Kamerleden van de partijen die dat wel een aardige afleiding vinden van de aandacht voor de andere betrokken ministers en staatssecretarissen van regeringspartijen, èn nauwer bij de affaire betrokken lijsttrekkers van CDA en VVD.

Hij heeft op dat moment de steun van de partij hard nodig. Maar wat gebeurt er: het begint nogal te rommelen binnen de PvdA, er zijn er die zich graag ‘Sociaal Democratisch’ profileren en er gaan bij hen stemmen op dat Lodewijk wellicht beter de arena kan verlaten als lijsttrekker, want ‘deze affaire kleeft aan hem en dat kan wel eens slecht zijn voor de snel komende verkiezingen’. Hoewel hij de enige van de politieke kopstukken is die meteen zijn spijt betuigt aan de getroffenen, is mede door de onloyale opstelling van een deel van de PvdA het resultaat nu dat Asscher als enige lijsttrekker mede door zijn eigen partij geofferd wordt, zijn functie neerlegt en ondanks al zijn talenten daarvoor uit de politiek verdwijnt. De andere lijsttrekkers weten zich wèl gesteund door hun achterban en peinzen er niet over hun functie neer te leggen. Hùn partijen blijven wèl achter hun lijsttrekker staan.

Onderling gedoe is meestal ook geen stemmentrekker, zoals nog wel zal blijken. We zullen nog vaak met weemoed aan Lodewijk Asscher denken.

Ik wens Lilliane Ploumen veel sterkte met de partij,  en ondanks alles succes in haar nieuwe functie.